“Tegenwoordig krijg je van alles kanker en mag je niks meer doen of eten.” We horen het de laatste tijd steeds vaker. Maar klopt dat ook?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) concludeerde begin deze week dat onder andere salami, spek en (ander) verwerkt vlees kankerverwekkend zijn. Rood vlees is ‘mogelijk kankerverwekkend ’. Het komt op de lijst te staan naast onder andere tabak en asbest.

Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC), dat onderdeel is van de WHO, heeft intussen een lijst waar al meer dan 1.000 stoffen of situaties op staan waarvan je kanker kan krijgen; een lijst die in vijf groepen is opgedeeld op basis van ‘gevaarlijkheid’ en de mate waarin bewezen is dat ze kanker veroorzaken.

In de eerste groep gaat het om stoffen en situaties waarvan intussen wetenschappelijk is bewezen dat ze kankerverwekkend zijn voor mensen. Het gaat in totaal om 116 stoffen, situaties of mengsels.

We lijsten de 15 stoffen/situaties op waar we het vaakst mee te maken krijgen in het dagelijkse leven:

1. TABAK ROKEN. Het is algemeen bekend: van roken kan je (long)kanker krijgen. De kankerverwekkende stof komt vrij bij het verbranden van de bladeren van de tabaksplant; wat dus in sigaretten zit.

2. PASSIEF ROKEN VAN TABAK. Niet alleen zelf roken kan kanker veroorzaken, maar ook passief meeroken is een van de oorzaken van kanker. De kans om longkanker te krijgen wordt met een kwart verhoogd als je de rook van iemand anders die een sigaret opsteekt, inademt.

3. MEUBELS MAKEN. Door de voortdurende blootstelling aan houtstof, hebben meubelmakers een verhoogd risico op kanker in de neus- en keelholten.

4. SCHOORSTEENVEGEN . Het roet dat vrijkomt bij het uitkuisen van een schoorsteen, kan kankerverwekkend zijn. Dat roet inademen, kan een specifieke kanker veroorzaken.

5. ZONNEBANK. Een zonnebank kan voor te veel blootstelling aan de kankerverwekkende ultraviolette straling zorgen. En dat kan dan weer leiden tot huidkanker of bijvoorbeeld katarakt.

6. STRALING VAN DE ZON. Niet alleen zonnebanken zijn schadelijk, maar ook de straling van de zon zelf. Want ook de zon zorgt natuurlijk voor ultraviolette straling. Jezelf insmeren met een zonnecrème houdt die uv-straling tegen.

7. SCHOENEN MAKEN EN HERSTELLEN. Wie vaak schoenen produceert of herstelt, loopt een hoger risico op kanker in de neus- en keelholten als gevolg van een blootstelling aan leerstof en benzeen. Het risico is wel sterk afhankelijk van de duur en het niveau van de blootstelling.

8. WERKEN ALS SCHILDER. Studies hebben aangetoond dat er een link is tussen werken als schilder en het risico op kanker. Het gaat dan onder andere om leukemie en blaaskanker. De oorzaak is dan vaak het benzeen dat in veel soorten verf zit.

9. STRATEN EN DAKEN BEDEKKEN MET PEK. Het pek dat op daken en straten wordt gelegd, kan chemische onderdelen bevatten, zoals onder andere benzeen, die kankerverwekkend zijn.

10. ALCOHOL. Het drinken van alcohol is een oorzaak van verschillende kankers, zoals onder andere borstkanker, keelkanker en leverkanker. Het is ook een mogelijke oorzaak van pancreaskanker.

11. UITLAATGASSEN VAN DIESELMOTOREN. Meer dan 30 stoffen die in dieselolie zitten, zijn kankerverwekkend. Het inademen van de uitstoot van dieselgassen verhoogt dan ook het risico op kanker.

12. VERVUILDE BUITENLUCHT. Luchtvervuiling staat sinds 2013 op de lijst van het IARC. Blootstelling aan vervuilde buitenlucht kan longkanker veroorzaken. Er is ook een direct verband tussen luchtvervuiling en blaaskanker. Oorzaken zijn onder andere het fijn stof in de lucht afkomstig van de uitstoot van wagens, verwarmingen of fabrieken, en de vervuilde lucht die afkomstig is van verf, meubels, zware metalen,...

13. VERWERKT VLEES. Vlees dat op een of andere manier bewerkt is, bijvoorbeeld om het te kunnen bewaren of omwille van de smaak wordt gelinkt aan een verhoogd risico op darmkanker. De Wereldgezondheidsorganisatie beschouwde het in oktober 2015 als even gevaarlijk als tabak.

14. ANTICONCEPTIEPILLEN. Anticonceptiepillen die zowel oestrogeen als progestageen bevatten, geven een verhoogd risico op borstkanker. Hoe groot dit risico is, hangt af van de dosering van de hormonen in de pil.

15. X-STRALEN. X-stralen, die vrijkomen bij het maken van röntgenfoto’s, zijn niet onschadelijk en kunnen leiden tot stralingsschade in het DNA en tot kanker.

Dit zijn nog de overige 101 stoffen en situaties die tot die eerste groep behoren en kanker kunnen veroorzaken:

Hematiet opgraven (in een mijn)

Isopropylalcohol produceren met sterke zuren

Blootstelling aan nevels van sterke anorganische zuren

De uitstoot van het verbranden van steenkool binnenshuis

Onbehandelde of licht behandelde minerale olie

Op Chinese manier gezouten vis

Tabaksproducten die niet gerookt worden

Arseen en samenstellingen met arseen

Chlornafazine (N,N-Bis(2-chloroethyl)-2-naphthylamine)

Methyl-CCNU (1-(2-Chloroethyl)-3-(4-methylcyclohexyl)-1-nitrosourea; Semustine)

Menopauzebehandeling met een combinatie van oestrogeen en progrestageen

Kleurstoffen die gemetaboliseerd zijn tot benzidine

Etoposide alleen en in combinatie met cisplatine en bleomycine

Chronische infectie met het hepatitis B-virus

Chronische infectie met het hepatitis C-virus

Plantaardige middeltjes op basis van het Aristolochia-geslacht

Infectie met het hiv-virus (type 1)

Infectie met het humaan papillomavirus type 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 en 66

Methoxsalen (8-Methoxypsoralen) plus ultraviolet A-straling

MOPP en andere gecombineerde chemotherapie die alkylerende stoffen bevat

Plutonium-239 en zijn vervalproducten als aerosolen

Radioiodines uit kernrampen en ontploffingen van kernwapens

Siliciumdioxidekristallen (geïnhaleerd in de vorm van kwarts of cristobaliet)

Thorium-232 en zijn vervalproducten, intraveneus toegediend als een colloïdale dispersie van thorium-232 dioxide